නිවැරදි ධර්මය සැමදා විද්‍යමාන නොවේ..... අධර්මයෙන් එය වැසීයමින් පවතී......
රත්නපුර දිස්ත්‍රික්කයේ පල්ලෙබැද්දේ පිහිටි බඹරගල ආරණ්‍ය සේනාසනය.
 |
පූජ්‍යපාද ගොතටුවේ
ධම්මානන්ද ලොකු හාමුදුරුවෝ |
නියඟයට හසු ව කරකුට්ටන් වුණු හේන් යායවල් පසු කරන අපට ඈත නිල් වන පෙතක් පෙනිණි. ඒ මැද ගල් කුළු ය. අපි වනයට පිවිසුණෙමු. අලුතෙන් ඉදි කැරෙන කොන්ක්‍රීට් පාරට සමාන්තර ව කුඩා අඩි පාරක අපි කිලෝමීටරයක් පමණ පයින් ම ගියෙමු.
ඉහළට එසැවුණු, ඇද වු
ණු ගල්කණු ඉපැරැණි ඉතිහාසයක් සිහිපත් කරලයි. ගල්කණු පිහිටි ආකාරයෙන් අපට පෙනුණේ කිසියම් විහාරයක් මෙහි පැවැති ලකුණු ය. ඒ ළඟ ම පස් ගොඩැල්ලකි. එය කලෙකට පෙර වූ චෛත්‍යයක් විය හැකි ය. අපි ගල් පඩි පෙළක් නැග, මළුවකට පා තැබුවෙමු. මේ පල්ලෙබැද්දේ, ගල්පායේ, බඹරගල ආරණ්‍ය සේනාසනය යි.
ණු ගල්කණු ඉපැරැණි ඉතිහාසයක් සිහිපත් කරලයි. ගල්කණු පිහිටි ආකාරයෙන් අපට පෙනුණේ කිසියම් විහාරයක් මෙහි පැවැති ලකුණු ය. ඒ ළඟ ම පස් ගොඩැල්ලකි. එය කලෙකට පෙර වූ චෛත්‍යයක් විය හැකි ය. අපි ගල් පඩි පෙළක් නැග, මළුවකට පා තැබුවෙමු. මේ පල්ලෙබැද්දේ, ගල්පායේ, බඹරගල ආරණ්‍ය සේනාසනය යි.
ක්‍රි. පූ. තුන් වන සියවසට අයත් මේ පූජා භූමිය පුරා ඇත්තේ විසිරී ගිය සසිරි යුගයක ලකුණු ය. ලෙන් ලිපි සහ වෙනත් සෙල්ලිපි රැසකි. අනුරාධපුර යුගයට අයත් සෙල්ලිපි ද පොලොන්නරු යුගයට අයත් සෙල්ලිපි ද මෙහි වෙයි. මුල් යුගයේ සිට ම භාවනානුයෝගී ව වැඩ වුසූ මහ සඟනට සෙවණ සෑදූ සොඳුරු බිමක් ය මේ යන හැඟුම මෙහි සරන අයකුගේ සිතට නැඟේ.
මේ සේනාසනය පිහිටි කන්දේ ඉහළ කොටසේ ඇත්තේ භාවනානුයෝගීන් සඳහා වූ කුටි ය. පහළ ඇත්තේ චෛත්‍යය, ධර්මශාලාව, විහාර සහ සංඝාවාස ය. ඒ ආකාරයට මෙය ගොඩනඟා ඇත්තේ භාවනාවට ම මුල්තැන දෙමිනි.
 |
 |
අපි මෙම ආරණ්‍ය සේනාසනයේ කෘත්‍යාධිකාරි මහාවිහාර වංශික ශ්‍යාමෝපාලි වනවාස නිකායේ රත්නපුර දිසා අනුශාසක පූජ්‍ය වෙහෙරවත්තේ ඉන්දසුමන නාහිමිපාණන් හමු වූයෙමු.
උන් වහන්සේ අපට මේ පූජා භූමියේ තොරතුරු මෙසේ පැහැදිලි කළහ:
“සියවස් ගණනක් වැදගත් පූජා භූමියක් ව පැවැති මේ ස්ථානය වසර අටසීයක පමණ සිට වල් බිහි වෙලා පැවතුණා. මේ බිම මායිමෙන් කුඩා ඔය ගලනව. කුඩා ඔයේ ඵුස්සතොට පැරැණි නගරයක්.
නටබුන් තිබෙනවා. දුටුගැමුණු රජතුමාගේ සෙන්පතියකු වන ඵුස්සදේව යෝධයාගේ ගම ඵුස්සතොට. ඵුස්සදේව පැවිදි වී සිටියේ මේ ළඟ පිහිටි සංඛපාල විහාරයේ. මේ ගම ගල්පාය. ගල්පායෙන් විශාල පිරිසක් ඵුස්සදේව සමග එක් ව සටන් බිමට ගිය බව කියැවෙනවා.
“මේ ඵුස්සතොට කියන ගමට මොදරවානේ සුමේධානන්ද හාමුදුරුවෝ වැඩම කළා; ආරණ්‍ය සේනාසනයක් පිහිටුවාගෙන එහි වැඩ සිටියා. ඒ අතර උන් වහන්සේට මේ බඹරගල කන්දේ ගල් ගුහා ගැන අසන්නට ලැබුණා. උන් වහනසේ බඹරගලට වැඩම කළා. ආරණ්‍ය සේනාසනයකට මැනවින් ගැළපෙන තැනක් ය මේ කියා සිතුවා.
ශ්‍රී පාද අඩවියේ බටදොඹලෙනේ භාවනානුයෝගී ව වැඩ වුසූ ගොතටුවේ ධම්මානන්ද හිමියෝ 1968 දී මේ ස්ථානයට වැඩම කළා; මෙහි ගල් ගුහාවක නතර වුණා. එදා උන් වහන්සේ සමග මාත්
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
නතර වුණා. එතකොට මගේ වයස අවුරුදු 13 යි. ඒ වන විට මෙහි තිබුණේ දානශාලාවක් පමණ යි. මා දානශාලාවේ නතර වුණා. ලොකු හාමුදුරුවෝ ගල්ලෙනේ වැඩ සිටියා. ගමේ හේන් ගොවි මහතුන් අපට දානය සැපයුවා. පසු ව පිට පළාත්වල අය ද දානය ගෙන ආවා. අප පිණ්ඩපාතයේ ද වැඩියා.
“සතුන් දඩයම් කිරීමෙන්, හේන් ගොවිතැන් කිරීමෙන් ජීවත් වූ ගම් වැසියන් අතර ගංජා පාවිච්චි කරන අය ද සිටියා. ගුණධර්ම අතින් පිරිහිලා සිටියේ. නමුත් ආරණ්‍ය සේනාසනය අරඹා කලක් ගත වන විට ඒ අය ගුණධර්ම අතින් හොඳ මට්ටමකට ආවා.
“එදා තිබුණේ වන්දනාවට බෝධියක් පමණ යි. එය පුරාණ බෝධියක්. අපි මුලින් ම විහාරය තැනුවා; ඊළඟට ධර්මශාලාව, පිණ්ඩපාත ශාලාව, පිරිත් මණ්ඩපය තැනුවා; ගල්ලෙන්වල බිත්ති බැඳ කුටි අටක් හැදුවා.
තවත් කුටි සෑදිය යුතු ගල්ලෙන් දහයක් පමණ තිබෙනවා. කුටිවල අපේ හාමුදුරුවො භාවනා කරනවා. ලොකු හාමුදුරුවන්ගේ වයස අවුරුදු 94 යි. තාමත් භාවනානුයෝගී ව වැඩ වාසය කරනවා. සක්මන් භාවනාවේ ද යෙදෙනවා.”
වෙහෙරවත්තේ ඉන්දසුමන හිමියන්ගේ කතාබහට සවන් දෙමින් ම අපි බඹරගල කඳු මුදුනට නැඟුණෙමු.
කරුවල, හල්මිල්ල, ගල්සියඹලා, නුග, වීර, ඇසළ, පලු ආදි ගස්වලින් සැදුණු වනය මැදින් කඳු මුදුනට නැඟුණු අපි රළු ගොරෝසු ගලක් බුදු සිරිපා සටහනක් බවට පත් ව ඇති සැටි දුටුවමු. එය ඉන්දසුමන හිමියන්ගේ නිර්මාණයකි. ලොව ඇති සියලු සිරිපා සටහන් නරඹා, ඒ අනුව ලක්‍ෂණ 108කින් යුත් මේ ශ්‍රී පාදය නිර්මාණය කිරීමට උන් වහන්සේට දින 100ක් ගත විය. ඒ ළඟ ම සිරිපා පිදීම සඳහා ගල් පහනක් ද නිමවා ඇත.
කළුගල් ඉරා, ඒවායින් විවිධ නිර්මාණ සැකසීමේ උන් වහන්සේ සතු කුසලතාව අපට ගල් නිර්මාණ කීපයකින් ම පෙනිණි.
හතළිස් පස් වසරක් තිස්සේ මේ ආරණ්‍ය සේනාසනයේ වැඩ වසන උන් වහන්සේ ඉතා ගෞරවයෙන් යුතු ව සිය ආචාර්ය පාදයාණන් වහන්සේ රැකබලාගනිති.
අපි ඒ 94 හැවිරිදි පූජ්‍යපාද ගොතටුවේ ධම්මානන්ද ලොකු හාමුදුරුවන් වහන්සේ ද බැහැදුටුවමු.
උන් වහන්සේ මෙසේ වදාළහ:
“මගේ භාවනාවට වසර හැටක් පිරුණා.”
උන් වහන්සේගෙන් බසක් නැඟෙනුයේ ඉඳහිට ය. එහෙත් ඒ බස මිහිරි ය; ශාන්ත ය; සිත් සනහනසුලු ය.
මහ වන පෙතක් සිල් සුවඳින් නැහැවූ, සිය දහස් ගණනක් මිනිසුන්ට දහම් මඟ පෙන්වූ උතුම් යතිවරයාණනි, අපි ඔබ වහන්සේ නමදිමු! නිදුක්, නීරෝගි සුව පතමු! එසේ පතමින් ම අපි බඹරකන්දේ ආරණ්‍ය සේනාසනයේ ධර්මශාලාවට පිවිසුණෙමු.
බොහෝ දුර බැහැර සිට ද උවසු-උවැසියෝ මේ සේනාසනයට පැමිණෙති; දහම් උපදෙස් ලබති; භාවනාවේ යෙදෙති. භික්ෂූන් වහන්සේ අට නමක් දැනට මෙහි වැඩ වෙසෙති. උන් වහන්සේට දාන-මාන පිළිගැන්වීමට ඈත ගම්මානවලින් ද සැදැහැවත්තු මෙහි එති. පල්ලෙබැද්ද – ගල්පායේ, බඹරගල ආරණ්‍ය සේනාසනයේ දුරකථන අංකය 045-3453347 ය.
අපි ඒ සේනාසනයෙන් බැහැර ව ඉදි වන කොන්ක්‍රීට් පාර දෙස බලමින්, වනරොද මැදින් වැටුණු අඩි පාර දිගේ පිය මැන පැමිණියෙමු.
බඹරගල කන්ද ද කන්දේ තැන් ද තැන්වලින් මතු වුණු ගිරි කුළු ආපසු හැරී බලන අපට පෙනිණි. සසර ගමන නතර කිරීමේ තිර අදිටනින් භාවනාවේ යෙදෙන ඒ උතුම් බුද්ධ පුත්‍රයන් වහන්සේ අට නම යළි යළි අපේ මතකයට නැගුණහ.
